احادیث امیرالمؤمنین علی علیه السلام

امام على عليه السلام : بر تو باد مدارا كردن با مردم و گرامى داشت دانشمندان و گذشت از لغزش هاى برادران . بى گمان ، سرورِ نخستين و آخرين [محمّد صلي الله عليه و آله] ، تو را با اين سخنش تربيت كرده است : كسى را كه به تو ستم كرده ، ببخش و با كسى كه رابطه اش را با تو قطع كرده ، ارتباط برقرار كن و به كسى كه تو را محروم كرده است ، عطا كن .

امام على عليه السلام : لغزش دوستت را براى زمان يورش دشمنت ، تحمّل كن .

بر پايه احاديثى كه پيش از اين در تبيين شيوه هاى تربيت كودك آورديم ، يكى از روش هاى تربيتى پيامبر خدا ، سلام كردن به كودكان بود . ايشان ، تصريح فرموده كه اين اقدام من ، بدان جهت است كه پس از من ، اين سنّت در جامعه اسلامى ادامه يابد :
خَمسٌ لا أدَعُهُنَّ حَتّى المَماتِ: ... والتَّسليمُ على الصِّبيانِ لِتَكونَ سُنَّةً مِن بَعدي ؛
پنج چيز است كه تا زنده ام رهايشان نمى كنم ... و [يكى از آنها ]سلام كردن به كودكان است، تا بعد از من سنّت شود .
امّا در روايات اين باب ، ملاحظه شد كه همه مسلمانان وظيفه دارند در سلام كردن به يكديگر ، پيشى بگيرند و بويژه ، كوچك ترها وظيفه دارند به بزرگ ترها سلام كنند .
با اندكى تأمّل روشن مى شود كه اين روايات ، نه تنها با هم منافاتى ندارند ؛ بلكه مكمّل يكديگرند و عمل كردن
به همه آنها نيكوست ، بدين سان كه وظيفه اخلاقى آحاد جامعه اسلامى ، پيشى گرفتن در سلام كردن به يكديگر است ؛ ولى ادب ، اقتضا مى كند كه كوچك ترها به بزرگ ترها سلام كنند ، امّا اگر كوچك تر به هر دليل در سلام دادن به بزرگ تر تأخير كرد يا تعلّل ورزيد ، وظيفه تربيتى بزرگ تر اين است كه به كوچك تر سلام كند و بدين وسيله ، او را متوجّه قصور و يا تقصير خود نمايد . اين اقدام ، بخصوص در مورد كودكان ، اثر تربيتى بيشترى دارد . به همين جهت ، پيامبر خدا به كودكان سلام مى كرد تا افزون بر اثر تربيتى آن ، پيروان خود را متوجّه آثار تربيتىِ شخصيت دادنِ به كودك و احترام به احساسات او نمايد .

امام على عليه السلام : ارزش چهار چيز را جز چهار گروه نمى شناسند :[ارزش ]جوانى را جز پيران نمى شناسند؛ [ارزش] آرامش (آسايش) را جز گرفتاران نمى شناسند ؛ [ارزش] سلامت را جز بيماران نمى شناسند ، و[ارزش] زندگى را جز مُردگان نمى دانند .

امام على عليه السلام : برترى (ارزشِ) دو چيز را جز آنان كه آنها را از دست دهند ، نمى شناسند : جوانى و آرامش .

امام على عليه السلام ـ در ديوان منسوب به ايشان ـ :
دو چيز است كه اگر ديدگان ، بر آن خون بگِريند /
تا به مرز كورى برسند ،
به يكْ دهمِ سزايشان نرسيده اند : /
ازدست دادن جوانى و جدايىِ دوستان!

امام على عليه السلام ـ در ديوان منسوب به ايشان ـ :
بر جوانى ، چون كه بگذشت ، گريستم /
كاش جوانى به سوى ما باز مى گشت!
اگر جوانى به فروش مى رسيد /
به فروشنده اش هر چه مى خواست ، مى دادم .
ليكن جوانى چون بر ستيغ كوه ها نشيند /
به دست آوردنش دشوار است .

پيامبر صلي الله عليه و آله ـ از سفارش ايشان به امام على عليه السلام ـ : اى على! چهار چيز را پيش از چهار چيز درياب : جوانى ات را پيش از پيرى؛ وتن درستى ات را پيش از بيمارى؛ و بى نيازى ات را پيش از نيازمندى؛ و زندگى ات را پيش از مرگ .

امام على عليه السلام : جوانى ات را پيش از پيرى ، وتندرستى ات را پيش از بيمارى درياب .

امام على عليه السلام : فرصت را پيش از آن كه اندوه گردد ، درياب .