امام على عليه السلام : خداوند واجب فرمود··· ترك شرابخوارى را به منظور نگهدارى از خرد.
امام على عليه السلام : بدانيد كه آرزو خرد را دچار غفلت مى سازد و ياد خدا را به فراموشى مى سپارد.
عنه عليه السلام : مَن عَشِقَ شَيئا أعشى بَصَرَهُ و أمرَضَ قَلبَهُ ، فهُوَ يَنظُرُ بِعَينٍ غَيرِ صَحيحَةٍ ، و يَسمَعُ بِاُذُنٍ غَيرِ سَميعَةٍ ، قَد خَرَقَتِ الشَّهَواتُ عَقلَهُ ، و أماتَتِ الدّنيا قَلبَهُ .
امام على عليه السلام : عشق به هر چيز چشم عاشق را كور و دلش را بيمار گرداند. پس، چنين كسى با ديده اى ناسالم مى نگرد و با گوشى ناشنوا مى شنود. شهوتها خردش را از هم گسيخته و دنيا دلش را ميرانده است.
عنه عليه السلام ـ مِن كِتابِه لِشُرَيحِ بنِ الحارِثِ قاضيهِ لَمّا بَلَغَهُ أنَّهُ ابتاعَ دارا بِثَمانينَ دِينارا ـ : شَهِدَ عَلى ذلكَ العَقلُ إذا خَرَجَ مِن أسرِ الهَوى ، و سَلِمَ مِن عَلائقِ الدّنيا .
امام على عليه السلام ـ در نامه اش به قاضيش شريح بن حارث آن گاه كه شنيد خانه اى را به هشتاد دينار خريده است ـ نوشت : گواهى دهد بر اين [قباله] خردى كه از اسارت هوس به در آمده و از وابستگيهاى دنيا رهيده است.
الإمامُ عليٌّ عليه السلام : لا يَزالُ العَقلُ و الحُمقُ يَتَغالَبانِ عَلَى الرَّجُلِ إلى ثَمانِيَ عَشَرَةَ سَنَةً ، فإذا بَلَغَها غَلَبَ عَلَيهِ أكثَرُهُما فيهِ .
امام على عليه السلام : خرد و بى خردى در راه چيره آمدن بر مرد، تا هيجده سال با يكديگر مى ستيزند. پس، چون به هيجده سالگى رسيد آن يك كه در وجود او بيشتر باشد، بر وى چيره مى گردد.
عنه عليه السلام : يُرخَى الصَّبِيُّ سَبعا ، و يُؤَدَّبُ سَبعا ، و يُستَخدَمُ سَبعا ، و يَنتَهي طُولُهُ في ثَلاثٍ و عِشرينَ ، و عَقلُهُ في خَمسَةٍ و ثَلاثينَ ، و ما كانَ بَعدَ ذلكَ فَبِالتَّجارِبِ .
امام على عليه السلام : كودك بايد تا هفت سالگى، به حال خود رها شود. از آن پس تا هفت سال بايد به تربيت او پرداخت و سپس تا هفت سال به كار و خدمت گرفته شود. قد كشيدنش در بيست و سه سالگى به پايان مى رسد و رشد عقلى او در سى و پنج سالگى و از آن به بعد با تجربه ها بر عقل او افزوده مى شود.
عنه عليه السلام : إنَ الغُلامَ إنَّما يَثغَرُ في سَبعِ سِنينَ، و يَحتَلِمُ في أربَعَ عَشَرَةَ .
سَنَةً ، و يَستَكمِلُ طُولَهُ في أربَعٍ و عِشرينَ، و يَسـتَكمِلُ عَقلَهُ في ثَمانٍ و عِشرينَ سَنَةً، فما كانَ بَعدَ ذلكَ فإنَّما هُوَ بِالتَّجارِبِ .
امام على عليه السلام : كودك در هفت سالگى، دندان شيرى مى اندازد. در چهارده سالگى محتلم مى شود. در بيست و چهار سالگى قد كشيدنش متوقف مى شود و در بيست و هشت سالگى عقلش كامل مى شود و از آن پس هر چه اضافه شود، به واسطه تجربه هاست.
امام على عليه السلام : خردمند وقتى پير شود، خردش جوان گردد و نادان چون پير شود، نادانيش جوان گردد.
امام على عليه السلام : هر كه عقل خود را كامل داند، بلغزد.
امام على عليه السلام : هيچ خردى چون تدبير نيست.