احادیث امیرالمؤمنین علی علیه السلام

امام على عليه السلام ـ در بيان فضيلت رسول اكرم ـ فرمود : [خداوند ]زمانى او را به رسالت برانگيخت كه مردم، در سرگردانى، گمراه و در فتنه، غرق بودند··· خيرخواهى را به نهايت رساند و در مسير راست ره پيمود و [مردم را] به حكمت و اندرز نيكو فرا خواند.

امام على عليه السلام ـ در توصيف مبلّغ كامل ـ فرمود : جامه هاى شهوات را از خود بركَنده ، و از تمام اندوه ها خود را رهانيده ، جز يك اندوه كه خود را تنها به آن مشغول ساخته است. بدين ترتيب ، از صفت كوردلى و شريك بودن با هواپرستان ، فاصله گرفته است ، و به كليدهاى باب هدايت ، و قفل هاى باب تباهى مبدّل شده است . راه خود را با بينش دريافته و در راهش گام برداشته و چراغ فراسوى راهش را شناخته و امواجش را درنورديده و از ميان دستاويزها ، به استوارترين ، و از ميان ريسمان ها به محكم ترين آنها چنگ زده و در يقين ، به مانند تابناكى خورشيد است .
در كارها خداوند سبحان را در جانش در بالاترين جايگاه نهاده، به گونه اى كه هر چه در آيد بر او عرضه مى كند ، و هر فرع را به ريشه و اصل آن باز مى گرداند. او چراغ تاريكى ها و برگيرنده پرده از شبهات، كليد ابهام ها، پاسخ دهنده پرسش هاى پيچيده ، و راهنماى بيابان هاست . وقتى سخن مى گويد ، مى فهمانَد ، و وقتى سكوت مى كند ، به سلامت مى رَهَد.
خود را براى خدا خالص كرده و خدا نيز او را براى خود خالص ساخته است . پس او از كان هاى دين و ميخ هاى زمين خداست. نيز جانش را به عدل پايبند ساخته است و نخستين عدالت او اين است كه خواهش نفس را از خود دور ساخته است ، و حق را توصيف مى كند و بدان عمل مى نمايد.

امام على عليه السلام ـ در خطبه خويش ـ فرمود: پس [خداوند ]فرستادگان خود را ميان ايشان برانگيخت ، و پيامبرانش را يك به يك به سوى آنان فرستاد تا پيمان فطرتش را از آنان باز ستانند ، و نعمت فراموش شده خدا را به يادشان آورند و حجّت را با تبليغ بر آنان تمام كنند، و انديشه هاى پنهان آنان را برانگيزانند ، و نشانه هاى قدرت [الهى ]را نشانشان دهند.

امام على عليه السلام ـ در ياد كرد از پيامبر صلى الله عليه و آله ـ فرمود: [او] طبيبى بود كه با طبابتش در گردش بود . مرهم هاى خود را استوار مى داشت ، و داغ هاى خود را به جا مى نهاد و هر جا كه نيازْ بود (از قلب هاى نابينا تا گوش هاى ناشنوا و زبان هاى گنگ) به كارش مى بست. با داروهايش جايگاه هاى غفلت و موارد سرگردانى [مردم ]را مى جُست .

امام على عليه السلام :اى مردم! خداوند شما را پناه داده است كه بر شما ستم روا ندارد اما پناه نداده است كه آزمايشتان نكند. خداوند عظيم الشأن فرموده است: «براستى در اين [داستان] نشانه هايى است و ما بى گمان آزمايش كننده بوديم».

امام على عليه السلام :بدانيد كه خداوند متعال درون مردمان را آشكار ساخت نه اين كه از رازهاى نهفته و درونهاى پوشيده شان آگاه نبود بلكه تا آنان را بيازمايد كه كدام يك بهتر عمل مى كنند. آن گاه ثواب، سزاى [كار نيك] باشد و عقاب، كيفر [كار بد].

امام على عليه السلام ـ درباره آيه «همانا داراييها و فرزندانتان مايه آزمايشند» ـ فرمود: معنايش اين است كه خداوند سبحان بندگان خود را به وسيله ثروت و فرزند مى آزمايد تا معلوم شود چه كسى از روزى خود ناخشنود است و چه كسى به بهره خود راضى.گر چه خداوند سبحان بندگان را بهتر از خود آنان مى شناسد، اما [مى آزمايد ]تا كردارهايى كه پاداش و كيفر سزاوار آن است، پديدار شود.

امام على عليه السلام :در دگرگونيهاى احوال و زمانه است كه گوهر مردان شناخته مى شود، و روزگار نيّت هاى پنهان را براى تو آشكار مى سازد.

امام على عليه السلام ـ درباره آزمودن فرشتگان با سجده كردن بر آدم ـ فرمود: اگر خدا مى خواست آدم را از نورى خيره كننده ··· بيافريند بى گمان مى توانست چنين كند و اگر چنين مى كرد، گردنها در برابر او فرود مى آمد و كار آزمايش بر فرشتگان آسان مى شد، ليك خداوند سبحان، آفريدگان خود را به چيزهايى كه اصل آن را نمى دانند مى آزمايد، تا با امتحان [فرمانبر و نافرمان ]ايشان را جدا سازد و خصلتِ خودْ بزرگ بينى را از آنان بزدايد و تكبّر را از ايشان دور سازد.

امام على عليه السلام :هر چه امتحان و آزمايش بزرگتر باشد ثواب و پاداش فراوانتر است. مگر نمى بينيد كه خداوند سبحان پيشينيان را، از زمان آدم صلوات اللّه عليه تا آخرين نفر از مردم اين جهان، با سنگهايى كه زيان و سودى نمى رسانند و نمى توانند ببينند و بشنوند، آزمود و آن سنگها را خانه با حرمت خود ساخت؛ خانه اى كه براى مردم بر پا گردانيد···؟!
اما خداوند بندگانش را با انواع سختيها مى آزمايد و با رنج و كوششهاى گوناگون به بندگى وادارشان مى كند و با انواع ناخوشايندها امتحانشان مى كند تا خود بزرگ بينى را از دلهايشان بيرون كند و فروتنى را در جانهاشان جاى دهد و اين را درهايى قرار دهد گشوده به سوى فضل و بخشش خود و وسايلى آماده براى گذشت و آمرزش خويش.