احادیث امیرالمؤمنین علی علیه السلام

امام على عليه السلام : اگر از هوس خويش فرمان برى، تو را كر و كور گرداند و بازگشتگاه (آينده و فرداى قيامت) تو را تباه سازد و به هلاكتت افكند.

امام على عليه السلام : هوا و هوس، شريك كورى [چشم و دل] است.

امام على عليه السلام : كسى كه در راه خدا جهاد كند و به شهادت رسد، اجرش بيشتر از آن كسى نيست كه بتواند گناه كند و عفّت ورزد.

امام على عليه السلام : خداوند شش گروه را به سبب شش خصلت عذاب مى كند: عرب را به سبب عصبيّت [جاهلى و نژادى ]و ملاّكان را به سبب تكبّر···

امام على عليه السلام ـ در عهدنامه خود به مالك اشتر ـ نوشت : بادِ بينى و تندىِ خشم و ضربِ دست و تيزىِ زبان خود را مهار كن.

امام على عليه السلام ـ در نكوهش ابليس ـ فرمود : به سبب آفرينش خود [از آتش ]بر آدم فخر فروخت و به خاطر اصل و گوهرش عليه او عصبيّت ورزيد. پس، اين دشمن خدا پيشواى متعصّبان و سر سلسله مستكبران و خود بزرگ بينان است و همو عصبيّت را پايه گذارى كرد و بر سر رداى جبروتى و كبريا با خدا به كشمكش برخاست و جامه عزّت و نخوت [كه خاص خداوند است ]پوشيد و نقاب فروتنى را به دور افكند.

امام على عليه السلام ـ نيز در نكوهش شيطان ـ فرمود : عصبيّت و كبر او را فرا گرفت و شور بختى بر او چيره گشت و به آفرينش خود از آتش نازيد و آفرينش آدم از گِلِ خشكيده را خوار و بى مقدار شمرد.

امام على عليه السلام ـ در خطبه قاصعه ـ فرمود : من نگريستم، اما احدى از جهانيان را نيافتم كه درباره چيزى تعصب ورزد مگر اين كه تعصّب او علتى داشت كه نادانان را به اشتباه مى افكنَد، يا دليلى كه به انديشه نابخردان مى چسبد؛ جز شما كه براى چيزى تعصب به خرج مى دهيد كه هيچ سبب و علتى برايش شناخته نمى شود. اما ابليس به خاطر اصل و گوهر خويش در برابر آدم عصبيّت نشان داد و بر او به دليل خلقتش [از گل] خرده گرفت و گفت: من از آتشم و تو از گِلى. و اما توانگران مرفه و عيّاش امت ها، به خاطر فراوانى نعمت [اموال و اولاد] تعصّب ورزيدند و گفتند كه: ما داراييها و فرزندان بيشترى داريم و هرگز به عذاب گرفتار نخواهيم شد
پس، اگر چاره اى از داشتن تعصب نيست، بايد تعصّبتان به خاطر خصلتهاى والاى انسانى و كردارهاى پسنديده و امور نيكويى باشد كه خاندانهاى شرافتمند و بزرگوار و دلير عرب و بزرگان و مهتران قبايل در آنها بر يكديگر برترى مى جستند؛ با خلقهاى پسنديده و خردهاى بزرگ و مقامهاى بلند و آثار و رفتارهاى پسنديده. بنا بر اين، براى خصلتهاى پسنديده تعصب به خرج دهيد، خصلتهايى چون: نگاهداشت حق و حرمت همسايگى و پايبندى به عهد و پيمانها و فرمان بردن از نيكيها و مخالفت با تكبّر و گردن فرازى و اقدام به احسان و نيكوكارى و خويشتندارى از زورگويى و تجاوز و بزرگ شمردن قتل نفس و انصاف داشتن با مردم و فرو خوردن خشم و دورى از ايجاد تباهى در جامعه.

امام على عليه السلام : اگر ناگزير از داشتن تعصب هستيد؛ پس، در راه يارى رساندن به حق و كمك به ستمديده تعصّب نشان دهيد.

امام على عليه السلام ـ در خطبه اى كه طىّ آن مردم را به يارى خويش فرا خواند ـ فرمود : براى يارى دادن پروردگارتان منتظر چه هستيد؟ آيا دينى نيست كه شما را گرد هم آورَد و غيرت و تعصّبى نيست كه شما را تكان دهد؟!